1.8. Ойын жасқанбай айтқан ғалым

1986 жылдың желтоксаны ұлт зиялыларының арасына сын болды. Айы мен күнін санап, ыдырауға бет алған империяның шеңгелі үлт аркасына қатты батқан осы бір тарихи сәт-сағаттарда Орталықтан келген ұрда-жық өкілдерге тура қарап, өз ойын жасқанбай айтқан алғашқы санаулылары-мыздың бірі — бүгінде тоқсанның түғырына көтеріліп отырған халқымыз-дың аяулы перзенті, академик Салық Зиманов болтаны — ел жадында. Мына жыр сол күндердің жаңғырығы.
 
Автор.
 
Желтоқсанда өрттей ыстық мүңым бар,
Айбарым бар,
Ашуым бар,
Үнім бар...
Желтоксанда Намысым бар, жасырман,
Бүгілген Сөз...
Бүлінген Ар...
Үлым бар...
Коздің жасы... Тарқатылтан бүрымдар...
Тәуелсіз ел...
Тәубалы жүрт үмытпас,
Өткен күнін
көк бөрідей ұлытпас,
Желтоқсанда — жаңа тарих бастауы,
Соны...
Соны...
Үқпағандар дым ұқпас.

Еске түссе, ширатылып бой-денем,
Әлі күнге сәгілердей ой-көбем...
Әлі күнге көз алдымнан кетпейді,
Салық аға желтоқсанда сөйлеген.

«Адамды адам үға алмаса — сол кайғы...»

Үкпағанта бақ дейтін кұс конбайды.
«Біздің халық — арлы халық, намысшыл,
Үлтшыл бірақ болтан емес...
Болмайды!».

Орталыққа тагылгандай мін батоан,
«Бүл — қате соз!» деп саңк етіп үн катқан.

Осы біздің академик ағамыз,
Алғашкы бои азулыны тындаткан.
Алашойлы...
Алашсөзді тектіні,
Көргендей жұрт жальш жүрек — оттыны...
Үл-қызына ара түсе алмаған
Жылап тұрды Алматының көк түні

Естіп үнсіз мың-мың жүрек-дүрсілді,
Алатауым — дара тауым күрсінді.
Ойлы қазақ ойып айтқан отгы сөз,
Сахараға тарап жатты жыр сынды.

«Тану үшін қазақ дейтін халықты,
Тану керек “ұлтым” дейтін алыпты»—
Дегені есте қартандау бірі кісінің,
Тындап түрып Зиманұлы Салықты.

«Білімі мен парасатын асырған,
Ықпай,
Бүқпай сөз сөйлеген тасырдан.
Айналайын дәл осындай үл туған,
Қазағымнан, жиырмасыншы
ғасырдан!»
Деп түрды жүрт...
Әлі күнге есімде, Желтоқсанда...
Қара суық бесінде,
Үлт намысы өксіп тұрған сәтте сол,
Әр қазақтың жүрегінде — төсінде.
Саңқ етгі сез, есімде...

Желтоқсанда жазылмаған жырым бар,
Желтоқсанда Желтоқсаңца айтылмаған сырым бар.
Үрпақ үшін Үрпақ үшін сөзін айтқан тайсалмай,
Абыз аға Абыз аға келе жатыр...
Тұрындар!

Білімі мен парасатын асырған,
Ықпай, бүқпай сөзін айтқан тасырдан.
Айналайық дәл осындай үл туған Қазағымнан...
Жиырмасыншы ғасырдан.